Tertio

Letterlijk: ‘(ten) derde’. Tertio is een weekblad dat de actualiteit volgt en analyseert en daar een derde dimensie aan toevoegt: duiding, opiniëring en inspiratie vanuit een christelijk en meer bepaald katholiek perspectief. Het blad zag in het jaar 2000 het licht en dankt zijn naam aan de brief van paus Johannes Paulus II, Tertio Millennio Adveniente, over de actualiteit van het christendom voor het nieuwe millennium.

Opinieweekblad

Tertio verschijnt wekelijks als printmedium en redigeert, complementair daaraan een website. De redactie mikt op lezers die naar levensbeschouwelijke diepgang zoeken.

Mijn colums bij Tertio

Alicja Gescinska in de pers
magazine 1062

Hineni

Met enkele weken vertraging is begin juni de Maand van de Filosofie van start gegaan. Het is de 19de jaargang van dat Nederlandse initiatief om het belang van de filosofie onder de aandacht te brengen. Ieder jaar gaat dat gepaard met een gelegenheidsessay. Voor deze editie werd die opdracht aan mij toevertrouwd, wat resulteerde in mijn boekje Kinderen van Apate. Het overkoepelende thema van de Maand van de Filosofie is “waarheid”. Een treffende keuze, want weinig termen waren de voorbije jaren zo aanwezig in het publieke en politieke debat als waarheid en leugen. Onze post-truth-tijden zouden bol staan van hoaxen, nepnieuws, halve waarheden en hele leugens. Maar wat zijn waarheid en leugen precies?

Lees verder op Tertio ...

Alicja Gescinska in de pers
magazine 1041

Schoonheid als epicentrum van het leven

Op zondag 12 januari overleed de Britse filosoof en schrijver Roger Scruton. Hij was 75 jaar en streed zes maanden tegen kanker. De wereld verloor een van haar meest erudiete denkers. Ik verloor een van mijn meest dierbare vrienden. Het valt me bijzonder zwaar iets op te schrijven in deze periode tussen overlijden en begrafenis. Te meer daar ik nu in Londen zit en alles me aan hem doet denken. Ik ben hier om filosofie te doceren aan de master- en doctoraatsstudenten van de University of Buckingham. Scruton had de filosofieafdeling van de universiteit zelf uit de grond gestampt. Hij hoopte zo iets unieks aan het universitaire curriculum toe te voegen.

Lees verder op Tertio ...

Alicja Gescinska in de pers
magazine 1026

Golfen met God

Vorige zomer bezocht ik de abdij van Malmesbury in Wiltshire. De abdij speelt een grote rol in de Engelse geschiedenis. Onder anderen koning Athelstan, de eerste koning van Engeland, werd er begraven. Ook ondertekende een van de abten de Magna Carta, het 13de-eeuwse handvest dat meer rechten en vrijheden voor de bevolking moest garanderen.

Lees verder op Tertio ...

Alicja Gescinska in de pers
magazine 1003

De leugen zal u beknotten

Fake news en hoaxes, ze zijn niet meer weg te denken uit de wereld waarin we leven. Zeker niet uit de virtuele wereld. Daaraan werden we onlangs nogmaals op pijnlijke wijze herinnerd. De brand in de Notre Dame was nog niet geblust of het internet stond al vol complottheorieën, valse beweringen en beschuldigingen. Vaak zijn zulke berichten zo absurd of amateuristisch in elkaar geflanst dat men een lach nauwelijks kan onderdrukken. Maar fake news is een te ernstig probleem om het met een lach weg te wimpelen. Uit een peiling vorig jaar bleek dat de overgrote meerderheid van de Europese burgers die bekommernis deelt. Meer dan 80 procent van de mensen ziet in fake news een probleem dat onze maatschappij ontwricht en onze democratie ondermijnt. Een juist oordeel, want fake news draait niet om fake news. Het draait om macht, manipulatie, invloed en inmenging.

Lees verder op Tertio ...

Alicja Gescinska in de pers
magazine 993

De kracht van nietige miertjes

De voorbije jaren lijken we een belangrijk geloof kwijt te zijn geraakt: het geloof in de verantwoordelijkheid en kracht van het individu. Je hoort het steeds vaker: geconfronteerd met de grote uitdagingen waar de mensheid voor staat, zijn we allemaal maar nietige miertjes. Globale migratiestromen, de opwarming van de aarde, de overbevolking, Syrië, geopolitieke conflicten. Wat kan de simpele burger daaraan verhelpen? Niets. De beste bedoelingen van het individu verdampen even snel als waterdruppels op een hete plaat.

Lees verder op Tertio ...

Alicja Gescinska in de pers
magazine 792

Dat hangt ervan af

Waar liggen de grenzen van onze individuele vrijheden, voorkeuren en de vertolkingen daarvan? De afgelopen weken was die vraag het epicentrum van verschillende maatschappelijke discussies die voor flink wat opschudding zorgden. Ze waren niet zelden verbonden aan vragen rond racisme en discriminatie. Mag een werkgever of huisbaas deze of gene werknemer of huurder verkiezen op basis van zeer algemene identiteitskenmerken? Wat mag een burgemeester wel en niet zeggen over deze of gene bevolkingsgroep? Wat mogen we zeggen en doen in de publieke ruimte? Het antwoord daarop is misschien wat onbevredigend: dat hangt ervan af.

Lees verder op Tertio ...

Alicja Gescinska in de pers
magazine 753

Een goed mens is nooit overbodig

De Amerikaans-Libanese schrijfster Brigitte Gabriel is andermaal het onderwerp van hevige controverse. Tijdens een conferentie kreeg ze onlangs de vraag of de hele moslimgemeenschap niet ten onrechte wordt gestigmatiseerd en gecriminaliseerd door het handelen van een beperkte groep moslimterroristen. Gabriel reageerde veeleer furieus op die vraag. Aan vreedzame moslims heb je volgens haar niets. Gabriels furie werd gefilmd, ging online, en was voer voor flinke polemieken in de Amerikaanse media. Sommigen verwelkomen Gabriels uitgesproken meningen over de islam. Anderen beschuldigen haar van islamofobie. Maar hoe zit het nu met die overbodige vreedzame mensen?

Lees verder op Tertio ...

Alicja Gescinska in de pers
magazine 736

Van ongelijkheid tot onrust

Wat zou ik doen mocht ik de lotto winnen? Het is een vraag die heel wat mensen zichzelf al eens gesteld hebben. Zowel zij die met de lotto spelen als zij die dat niet doen, laten af en toe hun fantasie de vrije loop om zich in die hypothetische situatie te wanen. Een nieuwe woning. Een nieuwe auto. Een vakantie. Een groot feest. Schulden afbetalen. Noem maar op. Maar wat daarna? Wat als er zoveel geld binnenstroomt dat je niet meer weet wat ermee te doen? Letterlijk: een luxeprobleem.

Lees verder op Tertio ...

Alicja Gescinska in de pers
magazine 728

Verketterde Kerst

Een merkwaardig tafereel deed zich midden december 2013 voor in een school in Kings Park, New York. Een koor van 10- en 11-jarige kinderen zong er kerstliederen. Met de kerstdagen in zicht niets bijzonders, ware het niet dat de kerstliederen werden  “gecensureerd”. Om ongelovige of andersgelovige leerlingen niet te schofferen werden religieuze referenties uit de liederen weggelaten. Geen  “Christ the Savior is born”  in Silent Night bijvoorbeeld.

Lees verder op Tertio ...

Alicja Gescinska in de pers
magazine 718

Inlezen is inleven

De Antwerpse Boekenbeurs sloot voor alweer een jaar de deuren. De hoogdagen van de boekenverkoop in ons land vormen altijd een mooie gelegenheid om het debat te voeren over de staat van het boek in onze samenleving. De laatste jaren draait dat debat vooral rond de relatie tussen commercie en kwaliteit. Wordt de boekenmarkt niet te veel gedicteerd door economische wetten? Zijn uitgevers niet te veel op zoek naar boeken die goed verkopen, in plaats van boeken die goed zijn geschreven?

Lees verder op Tertio ...

Alicja Gescinska in de pers
magazine 709

‘Verdingelijkte’ vrouw

De morele verontwaardiging moet dezer dagen overuren draaien in de VS. Niet enkel zal het land wegens die verontwaardiging binnenkort een militaire aanval op Syrië ondernemen. Tenslotte is met het gebruik van chemische wapens in Syrië  “een grens overschreden”. Ook blijft het meningen regenen over een andere grens die overschreden is: die van de goede smaak en zeden tijdens de MTV  Video Music Awards.

Lees verder op Tertio ...

Alicja Gescinska in de pers
magazine 699

Barbarij

“Kan de barbarij ooit terugkeren?” Het is een van de centrale vragen in het oeuvre van de in 2009 overleden Poolse filosoof Leszek Kolakowski. Hij had de gruwel van de nazistische terreur en de communistische repressie aan den lijve ondervonden. Achteraf poogde hij de anatomie van het totalitarisme te analyseren en de bestaansvoorwaarden van die mensonterende barbarij te ontleden.

Lees verder op Tertio ...

Alicja Gescinska in de pers
magazine 630

Geen vrijheid zonder liefde

Een van de opmerkelijkste filosofische boeken van de voorbije maanden in ons taalgebied is De verovering van de vrijheid van de Pools-Belgische Alicja Gescinska. Haar boek is een vurig pleidooi voor ‘positieve vrijheid’.

Lees verder op Tertio ...

Alicja Gescinska in de pers
magazine 618

Geen vrijheid zonder liefde

Peter Vande Vyvere | De verdwijning en zelfdoding van de Kortrijkse rechtenstudent Waldo Van Raemdonck beroerde vorige week de gemoederen. Een wanhoopsdaad op 1.200 kilometer van huis na een mysterieuze verdwijning. Geen zichtbare problemen, geen openlijke signalen. Helaas is Waldo geen uitzondering, zoals recente berichtgeving aantoont. Het aantal suïcides bij jongeren neemt het jongste decennium weliswaar af, maar zelfdoding blijft, na verkeersongevallen, de tweede doodsoorzaak bij Vlaamse jongeren. Ongetwijfeld gaat Vlaams minister van Welzijn Jo Vandeurzen (CD&V) daar zaterdag op in wanneer hij zijn nieuwe actieplan voor de preventie van zelfdoding voorstelt.

Jongeren en zelfdoding, het blijft een onverkwikkelijk tweespan. Jonge mensen horen het leven te omhelzen met al de passie en gretigheid die hen eigen is. Er lijkt echter een merkwaardige zwaarte op de schouders van veel jongeren te rusten. Dat illustreert ook een ander onrustwekkend cijfer van vorige week: het aantal kinderen en jongeren dat Rilatine slikt, is de voorbije vijf jaar met de helft gestegen. Rilatine is een geneesmiddel tegen ADHD, een aandachtsstoornis met als belangrijkste kenmerk hyperactiviteit. De stijging zal ook wel aan het voorschrijfgedrag van artsen liggen, maar de kwaal is opmerkelijk. De zorgverlening wijst naar de verhoogde druk van onze prestatiesamenleving en naar een verminderde draagkracht bij jongeren door een gebrek aan ‘kaders’.

Opvallend: ook bij zelfdoding van jongeren verwijzen hulpverleners geregeld naar een gebrek aan grenzen en bakens. Onze cultuur verafgoodt de absolute vrijheid en dreigt zo het volle gewicht van keuzes en verantwoordelijkheden op de broze schouders van de jongeren zelf te leggen. ‘Negatieve vrijheid’ noemt de jonge Belgisch-Poolse filosofe Alicja Gescinska dat in haar pas verschenen boek De verovering van de vrijheid. “We kunnen vrijer worden door onszelf discipline op te leggen”, zegt ze. Grenzeloze vrijheid en toegenomen prestatiedruk, gekoppeld aan een groeiend gebrek aan perspectief: schuilt hierin de verklaring voor zo veel jeugdige wanhoop?

De rol van religie zou in dit debat geen taboe mogen zijn. Een religieuze levensstijl met zijn gestructureerde tijdsindeling, rituelen en morele codes biedt een kader dat, zij het onbedoeld, ook de psychische weerbaarheid verhoogt. Alvast in het christendom is presteren relatief, want het gelooft dat God ons bemint om niets, om wie we zijn en niet om wat we realiseren – ook in de grootste mislukking mag een mens zich aanvaard weten. Evenmin hoeft wanhoop ooit het laatste woord te hebben. Het christelijke geloof neemt de diepste ellende (van het kruis) volop ernstig, maar belijdt dat het leven (van de verrijzenis) het laatste woord heeft. Altijd daagt er licht. Christenen die dat, voorbij de leer, ook daadwerkelijk beleven, werken mee aan een cultuur van hoop. Is dat niet waar jongeren zo naar snakken?

Lees verder op Tertio ...